In jou woont een hele familie. Ik en je ikken. Vanuit de psychologie wordt dit ook wel subpersoonlijkheden of delen genoemd. Een ieder heeft ze in zich wonen. Je herkent ze vast wel. Een ik die wel eens gek doet. Een ik die het fijn vindt om te zingen. Een ik die ontzettend kan lachen. Een ik die niet tegen verlies kan. Of een ik die een strever is en altijd wil winnen. En zo zijn er nog veel meer.
En zo hebben we allemaal die ikken in ons wonen. We kunnen ook spreken van een zelf waarin ikken wonen. Een gelaagd zelf waarmee wordt bedoeld dat het zelf bestaat uit verschillende ikken.
Het idee van een gelaagd zelf is al eeuwen en eeuwen oud. Het waren al de boeddhisten die spraken over een dynamisch zelf. In de behandeling voor psychische maar ook lichamelijke klachten maken wij gebruik naar gelang de aard van de klacht gebruik van een model om jezelf beter te begrijpen.
Dit artikel is met name bedoeld om je wat meer inzicht te bieden in de structuur van jouw zelf en een nadere kennismaking met die delen (ikken) in jou.
Op een onbewust, diep niveau ben jij met andere mensen verbonden. De sterkste (ver)bindingen zijn vaak deze tussen familieleden en met name tussen gezinsleden.
In zo’n situatie word je bij je geboorte lid van een familie en voel je de verbinding met dat familiesysteem. Je ervaart dat er binnen dat systeem een eigen plek voor jou is. Je ouders geven je waar je behoefte aan hebt en jij mag dat als kind aannemen. En dat is dan de ideale situatie die we beschrijven. Vaak genoeg ervaren mensen dat het verhaal hierboven, niet waar is: soms is er geen plek, is er geen aandacht: we ervaren chaos.
Dan wordt leven meer overleven. Waardoor een split ontstaat in jouw zelf.
Om dat voor jou zichtbaar te maken werken wij o.a. graag met een methode die we het “Opstellen van het verlangen/intentie” noemen. Daardoor ga jij contact maken met de relatie van de delen in jouw zelf: gezonde delen, overlevingsdelen en getraumatiseerde delen.
Als jij je plek kent is de beweging naar het gezonde deel veel gemakkelijker te maken. In dat gezonde deel zitten namelijk alle hulp- en krachtbronnen die nodig zijn om jouw eigen leven vorm te geven.
Echter kun je verstikt zitten waardoor jij je niet ontwikkelt zoals jij dat zelf graag zou willen. Een verstrikking met het systeem waaruit je voort komt: een verstrikking met een van je ouders, waardoor je emotioneel voor een ouder of voor het systeem bent gaan zorgen.
Als kind raak je dan overbelast. Daardoor draag je een te grote verantwoordelijkheid of draag jee werkelijk de last van een van de ouders; en dat kan een leven lang duren. Het kan zelfs voorkomen dat je een ouderlijk trauma overneemt.
Vaak blijf je loyaal aan het systeem. Waar je vandaan komt. Dat geeft je vaak een bekend maar onbevredigend gevoel. Het lijkt alsof je jouw eigen leven leidt, maar dat van je vader, moeder, soms zelfs broer of zus. Dat gevoel van onvrede komt ook doordat je niet je volledige potentieel kunt benutten. En soms laat de verstrikking zich zien in de vorm van een ziekte. Die ziektes, vooral auto-immuun ziektes, zijn soms symptomen van zware systemische belastingen.
Door o.a. opstellingen wordt jij bewust van hoe de delen in je zelf werken. Delen die soms niet van jou zijn, maar overgenomen zijn van je moeder of vader. Dat inzicht is een eerste stap om beslissingen ten gunste van jezelf te nemen; de belastingen, de trauma’s, afsplitsingen of uitsluitingen worden zichtbaar.
Het ‘overleven’ kun je op drie manieren doen:
Wat je op dat moment moet afsplitsen, zijn de gevoelens en fysieke gewaarwordingen die bij de (traumatische) ervaring horen, dit kan: angst, paniek, woede, trillen, hartkloppingen, enz. Dit is het traumadeel. Deze gevoelens kunnen op dit moment niet gevoeld worden omdat je in de overlevingsstand staat. Dit alles gebeurt in een milliseconde.
Deze ik heeft het voornamelijk erg druk. Dit deel zorgt er voor dat je eigenlijk nooit jezelf bent, terwijl je denkt dat jij jezelf bent. Dat komt omdat dit deel zo gewoon voor je is. Het hoort gewoonweg bij je. Het maakt deel uit van jouw identiteit. Het heeft het voornamelijk druk omdat het voortdurend wil voorkomen dat je iets ervaart. Veelal zijn dat pijnlijke herinneringen. Dan gaat dit overlevingsdeel acteren in onderstaande:
In het dagelijks leven wordt je continue getriggerd door je zintuigen. Daarnaast sta je in verbinding met een ander. Hoe een bepaalde ik in jou ontstaat is dus erg afhankelijk van wat er gebeurt. Laten we dit eens illustreren met een voorbeeld:
Jan, had zich voorgenomen om na een drukke werkdag eens heerlijk te ontspannen. Tijdens de rit naar huis zag hij al in zijn gedachten een warm bad met een ontspannend muziekje op de achtergrond. Thuis komend had zijn vrouw andere plannen. De tuin moest nodig worden gedaan en over een dag kwamen haar ouders. De tuin moest er netjes uitzien. Jan die moeite had voor zich zelf op te komen zag zijn verlangen al snel verdampen.
Jan kon niet voor zich zelf opkomen omdat, vroeger thuis wanneer hij dit wel deed, dit werd afgestraft. Vaders wil was wet. Zo hoort het en gebeurt het. Geleidelijk aan kreeg Jan door hoe hij zijn vader goed gemutst kon stemmen. Door zich aan te passen. En zo ontstond de aanpasser in Jan.
In Jan zijn kind ervaringen lag pijn opgeslagen. Immers hij mocht niet zich zelf zijn thuis. Door zijn vrouw werd Jan onbewust geraakt in zijn pijn waardoor de aanpasser (=overleven) op het toneel kwam. Ditt overlevingsdeel neemt dan de regie over vanuit de bekende overlevingsstrategieën.
Helemaal dus geen warm bad. Niks geen ontspanning maar werken. Daardoor komt een ander deel in Jan, het natuurlijk gezond deel, buiten spel te staan.
Natuurlijk gezond deelDit deel weet eigenlijk vaak prima wat er nodig is om gezond te kunnen leven. Dit deel kan op een gezonde wijze denken, voelen en handelen. Het weet wat gezond is en vooral ook wat niet. Dit in tegenstelling tot juist het overlevingsdeel. Dat deel kan zich veelal niet ontspannen. Het natuurlijk gezond deel kan dit beduidend wel.
Het natuurlijk gezond deel heeft op een gezonde wijze contact met het lichaam en de eigen gevoelens. Daarnaast heeft het op een gezonde wijze contact met anderen zonder eigenbelang. Het kenmerkt zich door zelfacceptatie.
Het durft zich kwetsbaar op te stellen en kan helder voelen wie het is. Voorts heeft het toegang tot de eigen biografie. Het kan zich zelf op een gezonde wijze liefhebben en heeft een gezond besef van de eigen verantwoording.
Overlevingsdelen die zorgen onbewust voor een spanningsveld in je. Daardoor worden stresshormonen aangemaakt. Dat zijn hormonen die deels in de hersenen en in je bijnieren worden aangemaakt. Ze helpen je als het ware te overleven. Beter gezegd zorgen ze voor tal van fysiologische reacties in je lichaam waardoor je het vol houdt. Echter heeft dit een prijs.
Zijn deze stresshormonen langere tijd aanwezig dan richten ze schade aan. Schade op celniveau maar ook in je immuunsysteem. Daarnaast ontstaat er genetische schade! Vele lichamelijke klachten hebben als oorzaak stress! Meer en meer blijkt uit onderzoek dat langdurige stress chronisch wordt. Dat dit toxisch is en kan zorgen voor ernstige schade aan je gezondheid. Hierbij moet je denken aan:
Binnen onze praktijk zien we deze voorbeelden maandelijks voorbijkomen. Hoe delen mensen geheel uitputten en zorgen voor vele lichamelijke klachten.
Enkele boeken die we je aan kunnen bevelen zijn: