Het zwijgen van de familie Hond is een documentaire die mij tot op mijn ziel heeft geraakt. In deze documentaire wordt op een uitmuntende wijze getoond hoe transgenerationeel trauma doorwerkt in 3 generaties. De kleindochter, derde generatie, vond het tijd worden om af te rekenen met haar nachtmerries. De relatie met haar opa, vader en de tweede wereldoorlog.
In dit artikel ga ik nader in op deze documentaire in het licht van transgenerationele overdracht. Hoe tal van psychische maar ook lichamelijke ‘stoornissen’ van hieruit kunnen worden verklaart.
Nachtmerrie’s, angst, paniek
Iris de Hond had als kind al een bijzondere relatie met haar overleden opa. Hij overleed toen Iris 1 jaar en een twee maanden oud was. Die bijzondere band met haar opa kwam tot uitdrukking in de vele dagboeken die ze bijhield. Daarnaast in haar muziek. Iris is pianiste.
Iris had als kind al vaak nachtmerries. Ze droomde over haar Opa. Dat ze in een kast zat en zag hoe haar familie werd afgevoerd naar Auschwitz. Haar opa heeft in de tweede wereld ondergedoken gezeten en vanuit een kast gezien hoe zijn naaste familie is afgevoerd. Hij heeft de oorlog overleefd. Vrijwel zijn gehele familie heeft de oorlog niet overleefd.
Binnen de familie werd er nagenoeg nimmer over gesproken. Iris ervoer de band met haar eigen vader, emotioneel gezien, afstandelijk. Haar vader, emotioneel gezien gesloten, werd door Iris voortdurend getriggerd in zijn eigen pijn. De band met zijn eigen vader. Een vader die voor hem emotioneel gezien onbereikbaar was door zijn traumatische ervaringen in de tweede wereldoorlog.
Ook ik had vaak nachtmerries. Badend in het zweet kon ik wakker worden en ging ik roepen. Hoe vaak Gerda me niet tot rust moest manen. Naast schreeuwen ging ik schoppen. Ze zaten altijd achter me aan. Ik weet dat dit niet van mij is. Dat net als bij de nachtmerries van Iris dit een transgenerationele overdracht is wat te maken heeft met de ervaringen van mijn ouders in de tweede wereldoorlog. Ik heb mijn vader namelijk vaak horen spreken over gebeurtenissen die het daglicht niet konden verdragen. Waarschijnlijk heeft dit te maken met verzetswerk. Zeker daarvan ben ik niet.
Als kind had ik al iets met de tweede wereld oorlog. Ik las er tal van boeken over. Keek films en series. En mijn eerste werkstuk in het voortgezet onderwijs ging over de tweede wereldoorlog.
Ik weet nog dat we jaren geleden samen in Amersfoort gingen overnachten. In de nacht heb ik enge dromen gehad over een kamp. Ik zag dit kamp van binnenuit. Een dag later gingen we al fietsend vanuit het hotel naar de stad. Onderweg zagen we een bord. Kamp Amersfoort. Nimmer had ik daarvan gehoord. Wij, nieuwsgierig, gingen daar naar toe. Bij aankomst zag ik wat ik die nacht had gezien. Bezochten we steden waar zwaar was gevochten dan kreeg ik het ontzettend benauwd. De oorlog zat in me!
Als kind wilde ik graag met mijn ouders over de oorlog spreken. Doch de informatie die ze loslieten was minimaal. Ik weet nog dat mijn moeder eens zei: ‘de oorlog heeft ons onze jeugd ontnomen’. Mijn ouders waren in de twintig toen de oorlog uitbrak.
Transgenerationele overdracht
Sabine Bode is een Duitse auteur. Zij heeft een aantal boeken geschreven over de kinderen en kleinkinderen van de tweede wereldoorlog. Het boek Kriegsenkel heb ik in 1 adem uitgelezen. Het was o zo herkenbaar. In dat boek doet ze verslag van de ervaringen van deze kleinkinderen van de oorlog met hun ouders.
Die kinderen, zoals ik dit ook had, hebben vaak te kampen met klachten zoals angst, intimiteit en somberheid. Daarnaast hebben ze een afstandelijke emotionele afstand ervaren van de ouders naar hun toe.
In Duitsland wordt veel onderzoek gedaan naar die transgenerationele overdracht. Zouden ‘stoornissen’ van daaruit te verklaren zijn? In mijn psychotherapeutisch werk kom ik het herhaaldelijk tegen. Dat klachten zoals angst, somberheid maar ook verslavingen als oorzaak trauma hebben die van generatie op generatie is overgedragen.
Zoals de nachtmerries van Iris Hond. Herhaaldelijk maak ik mee dat we 2-4 generaties terug werken om bepaalde klachten te helen. In de documentaire gaat Iris met haar vader naar Auschwitz. Daar komt het tot een heling van de klachten bij Iris. Na afloop kan ze niet meer rijden. Ze is op. De resonantie processen hebben hun werk gedaan. Het trauma in haar is geheeld.
Aan het einde van de documentaire vertelt ze over die andere relatie met haar vader nu. Dat haar vader is verandert en dat hij nu begint te verwerken.
Op mijn hoede
Altijd was de kleine Meindert op zijn hoede. Liep ik ergens en hoorde ik voetstappen dan voelde ik me niet op mijn gemak. Het verdedigingssysteem in mij deed zijn werk. Dat ik mij niet veilig voelde kan ik aan de ene kant verklaren vanuit die overerving. Ik kan me nog situaties herinneren dat ik met mijn moeder in het donker naar de bushalte liep om vader op te halen, wanneer hij terug kwam van karwei. Mijn moeder was dan altijd op haar hoede. Steevast keek ze achterom. Ik herinner mij haar verhalen over die laan naar haar ouderlijk huis, wanneer ze haar moeder bezocht, waar het roetdonker was. De oorlog had zijn sporen nagelaten.
Transgenerationele overdracht wordt naar mijn mening behoorlijk onderschat. Vaak wordt geprobeerd om psychische klachten te verklaren vanuit de persoon zonder vorige generaties in het licht te houden. Vaak is een oorzaak juist te vinden in die vorige generaties. Traumata die de ouders met zich meedragen. Die onvoldoende of niet zijn verwerkt en nu om verwerking vragen.
Wekelijks maak ik dit mee. Psychische klachten, zoals angst, somberheid en verslavingen die zijn te herleiden naar groot- of overgroot ouders. Ik ben dan ook ontzettend blij met de documentaire welke onlangs is vertoond. Het laat nog maar weer eens zien dat er nog het nodige te doen is.
Meer informatie of ervaren hoe ik werk?
Bel me daartoe gerust. Ik sta je graag te woord. Wil je een gratis kennismakingsgesprek? Klik dan op deze link.