Psychisch uit balans. Een onderwerp wat de laatste tijd nogal aandacht krijgt en waarover het nodige wordt geschreven. Tenminste ook ik merk dit vooral tijdens ontmoetingen binnen ons sociaal netwerk. Het gesprek komt er al snel op. Een ieder lijkt wel iemand te kennen die uit balans is geraakt.
In dit artikel wil ik hier eens nader op ingaan. Wat volgens mij vooral daarvan primaire oorzaken zijn. Daarnaast hoe je dat evenwicht wel kunt bewaren. Tenslotte het besef dat je anders wilt gaan leven en daardoor je leefstijl moet veranderen.
Een eerder artikel onlangs van mij was gewijd aan overspannen. Daarin heb ik onder andere het brein wat nader toegelicht. Ik verwijs je daar inhoudelijk gezien graag naar. Omdat ook in dit artikel het brein wederom wat aandacht krijgt.
Het brein
De ontwikkeling van het brein kent een lange weg. Eigenlijk kun je stellen dat de huidige anatomische indeling al sinds duizenden jaren bestaat. Daarin is dus niets verandert. Echter onze maatschappij is wel verandert. De technologie heeft zijn intrede gedaan en ons van alle ‘gemakken’ voorzien. Daardoor neemt o.a. de druk toe. Bijvoorbeeld door in de avonduren veelvuldig te reageren op een bericht of mailtje. En voordat je het weet laat de kloktijd je weten dat.
Echter deze gemakken hebben hun weerslag. Ze doen meer en meer een beroep op de verwerking in het brein. Echter die verwerkingscapaciteit, wat in de hippocampus plaats vindt, wordt door die toenemende druk afgeremd waardoor je psychisch uit balans kunt geraken. Het brein kan dus deze voortdurende overprikkeling niet aan en laat je dit voelen. Dat voelen, de ervaren klachten, is die overspanning met een uitwerking in je lichaam.
Het wijze lichaam – de intimiteit
In een artikel in het dagblad Trouw, van woensdag 21 november 2018, schrijft de psychoanalyticus Paul Verhaeghe, dat de basis van intimiteit het contact met jezelf is. Dat wanneer je geen gezond contact met jezelf hebt je onmogelijk een gezond contact met de ander kunt aangaan. En daar gaat het nu veelal mis in wat ik in mijn dagelijks werk ervaar. Dat het gezond contact met jezelf er vaak niet meer is.
Ja, dat is er vaak wel wanneer er een behoefte of wanneer er pijn is. Maar dat is niet wat ik bedoel. Gezond contact met jezelf is dat je goed voor je geest en lichaam zorgt. Dat jij je lichaam gezond voedt. Dat je goed je grenzen weet te bewaken. Voldoende rust neemt. Voor voldoende ontspanning zorgt. Dat is ware intimiteit.
Weet je jouw lichaam is gewoon ongelofelijk wijs. Het geeft exact aan wanneer er iets niet in balans is. Maar herken je deze signalen wel? Wat ik vooral zie is dat deze signalen niet of onvoldoende vroegtijdig worden herkent. We reageren pas wanneer we klachten ervaren. Doch zou het niet beter zijn om klachten te voorkomen?
Onlangs bezocht ik een bijeenkomst. Hoe vaak ik wel niet te horen kreeg dat mensen anderen benoemden die ziekte hadden ontwikkelt. Ik werd er eerlijk gezegd niet bepaald vrolijk van.
Psychisch uit balans zijn is o.a. geen gezond contact met je zelf hebben. En dat heeft te maken met aandachtsbewustzijn. Want ben jij je wel bewust in hoe je leeft? Hoe vol plan jij de dagen in? Herken jij je eigen gejaagdheid en onrust daardoor? Geniet je van datgene wat je zoal dagelijks inplant en doet. Is dit wat bij jou past? Wil je dit blijven doen? Dit zijn belangrijke vragen hoor!
Zelf ervoer ik erop mijn veertigste dat ik het roer wilde omgooien. Een ander vak wilde gaan beoefenen. Dus helemaal opnieuw beginnen. Weer naar school. Nou en een dergelijke switch kan ik je van harte aanbevelen. Het geeft zo’n boost aan energie. En nu nog immer ben ik altijd me zeer bewust in dat wat ik doe. Vind ik het werk nog wel leuk. Wil ik op deze wijze doorgaan. Zou ik nog iets willen gaan doen. Een reis, een aanvullende opleiding, bijzondere mensen ontmoeten etc.
Daardoor leef je naar mijn gevoel intenser. Neem nu bijvoorbeeld het schrijven aan dit artikel. Ten eerste vind ik het leuk om te schrijven. Daarnaast geeft het mij ook ongelofelijk veel energie. En ik ben ontzettend dankbaar dat ik dit mag doen! Maar goed terug naar jou.
Het herstel van de intimiteit
Een mooie therapievorm om dat herstel in te zetten is lichaamsgericht werk. Een proces waarin je die intimiteit weer gaat ervaren. Dat herstel van het contact met je eigen lichaam. Lichaamsgericht werken brengt je in contact met je lichaamssegmenten. Daardoor wordt jij je meer en meer gewaar van je eigen intimiteit. Daardoor win je veel en draagt het bij tot een gezonde leefstijl en daarmee gezondheid. Je gaat jezelf meer en meer ervaren. Je gaat de dagen anders inrichten. Waaronder die spaarzame vrije dag.
Die kostbare vrije dag
Stel je hebt een vrije dag. Moet er dan altijd een doel aan zijn verbonden? Of zou je zo’n dag ook gewoon kunnen laten gebeuren. Zonder deze dag alweer dagen vooraf helemaal vol te hebben gepland. Gewoon bewust deze dag vorm geven vanuit ontspanning. Dus geen moeten maar mogen. Dat begint eigenlijk al de dagen ervoor nietwaar? De vreugde van die aankomende dag waarin je eventjes niets moet maar mag.
Wanneer je psychisch uit balans bent lukt dat veelal niet meer. Dan is er al snel die neiging om weer te gaan plannen. Dat komt omdat het orthosympatisch gedeelte van je autonoom zenuwstelsel voortdurend vraagt om een stukje beloning. Beloning in de vorm van stress hormonen. Ja, je zou het een verslaving kunnen noemen. Ik zag het onlangs maar weer eens op een feestje. Hoeveel mensen zich niet meer kunnen ontspannen en voortdurend zijn gefocussed op dat blauwe scherm van hun smartphone. Je zou iets kunnen missen. Maar geniet je dan wel? Ben jij je dan wel bewust van die intimiteit in jou?
Bij ons bijvoorbeeld is de vrijdagavond de avond van de week. De afsluiting van de werkweek en het uitzicht op het weekeinde. Dat vieren wij iedere week door die avond speciaal in te richten. En daar kunnen wij beiden echt van genieten.
Die voortdurende bliepjes
Hinderlijke conditioneringen zijn mede de oorzaak als het gaat om dat psychisch uit balans zijn. Vooral de omgang met smartphones is 1 van de oorzaken waardoor er mijns inziens een disbalans ontstaat. We moeten altijd maar bereikbaar zijn. We reageren net als kippen op het voer zonder dat we ons afvragen of het direct nodig is. Zou dat bliepje ook even gewoon een bliepje mogen zijn?
Ik zie dit echter veelal niet. Er gaat een bliep en ogenblikkelijk reageert het brein en vindt een geconditioneerde reactie plaats. Maar je behoeft niet te reageren toch? Is er dan nog een vrije wil of laat jij jouw wil bepalen door de technologie. Beter gezegd het geld.
Nieuws en Social Media
Naast al die bliepjes willen we vooral ook op de hoogte worden gehouden. Berichten op Google of Nu.nl om er maar enkele te noemen. Maar kun jij iets veranderen aan dat wat op je netvlies verschijnt? Kun jij die wereld veranderen? En als je dan iets leest. En dan? Een andere pregnante vraag is of het waar is wat je leest? Besef jij je weleens dat er iemand is die het optekent. De vraag die ik me altijd stel is of ik zeker kan weten of het klopt. Nou……..
En door daarin zelf gerichte keuzes te maken. Nou dat geeft mij persoonlijk heel veel rust. Zo lees ik bijvoorbeeld al jaren geen krant meer. Ook met de actualiteiten programma’s of talkshows heb ik afgerekend. Mij brengt het persoonlijk helemaal niets. Ik kies ervoor om bewust mijn leven zelf in te richten en daarmee vorm te geven.
Maar even terug naar al die informatie stromen. Draagt dit nu werkelijk bij aan jouw geluk of welzijn? Of ontstaat er gelijk een oordeel en daardoor vaak irritatie of onrust. Luister maar eens wanneer je een ontmoeting hebt met kennissen of vrienden.
Ergo hoe gaan we om met die technologische veranderingen. Zoals het nu gaat zorgt dit duidelijk voor lijden. Het aantal mensen dat zich meldt met vermoeidheidsklachten neemt in een rap tempo toe. Onlangs moest ik bij een ziekenhuis zijn. Ik kon niet meer parkeren en ben geschrokken van de hoeveelheid mensen die de polikliniek bezochten.
Ontspannen? Hoe dan?
Doordat we ons geen rust meer gunnen komen we niet meer in ontspanning. In mijn werkveld zie ik dit zoveel. Dat de spierspanning zo hoog is dat men het verschil niet meer ervaart tussen spanning en ontspanning. Fysiotherapeuten ervaren het iedere dag. Het weg wrijven van die spanningen. Maar lost het iets op?
In de tijd dat ik opgroeide stonden de 3 R’s hoog in het vaandel. Terugkijkend denk ik dat dit zeker wijs is. Maar hoe is het nu? Is er sprake van voldoende rust en regelmaat? Nemen we de tijd om te genieten van het koken? Ruiken en proeven we het eten? Ben je in staat om die tv een avond uit te zetten? Rustig te zitten en gewoonweg niets te doen? Zelf kijken we al maanden geen tv meer. Heerlijk. Hebben we het gevoel iets te missen? Ik persoonlijk niet.
Na de tonen van de wekker
Eigenlijk begint die onrust al vroeg nietwaar. Wanneer de eerste tonen van de wekker een nieuwe dag aankondigen wat doe je dan? Blijf je dan nog even enkele minuten liggen. Genieten van de warmte, het contact wat je maakt met je lichaam? Of kijk je gelijk op die klok ga je uit bed en doe je exact hetzelfde als alle dagen ervoor.
Geniet je van het ontbijt? Of werk je het snel naar binnen? Ontbijt je eigenlijk wel? Wissel jij je ontbijt wel gezond af? Hoe zit het met de consumptie van koffie en/of thee. Hoe gevarieerd eet je? En zo kun je alle dagdelen eens bekijken. Ik durf rustig te stellen dat je verrast zult staan. Verrast in die zin hoe bewust je leeft.
Wees de verandering
Stel je nou eens voor dat je dit anders gaat doen. Je stelt de tijd op je wekker ruimer in. In de ochtend druk je het gezoem of de muzikale klanken weg. Je blijft enkele minuten liggen. Ervaar dan eens het contact wat je lichaam maakt met het matras. Je ontspant de spieren en gaat ervaren. Je neemt de tijd om te badderen. Je gaat jezelf verwennen met een gezond ontbijt. Vervolgens begin je aan de dag met 1 belofte aan jezelf. Ik ga het anders doen.
Dat wordt een uitdaging omdat je te maken hebt met al die vastgeroeste conditioneringen. Maar goed je hebt jezelf beloofd dat je niet meer direct gaat reageren op al die bliepjes afkomstig van whatsapp of andere social media. Dus spreek je met jezelf een tijd af wanneer je dit wel gaat doen. Een mooie tijd daarvoor zou de koffiebreak kunnen zijn. Daarna parkeer je de telefoon weer op ‘niet storen’.
De middagpauze gebruik je om te genieten van een gezonde lunch en om de buitenlucht te ervaren. Je checkt je telefoon. Wat dringend is geef je antwoord. Wat kan wachten…….. kan wachten. Op geregelde tijdstippen stop je even met werken en ben jij je bewust van jezelf. Dan kom je thuis. Je neemt de tijd om te communiceren. Waardoor je investeert in jezelf en de ander. Je checkt de telefoon en doet wat nodig is. Daarna leg je deze weg.
Ook de avonden ga je anders inrichten. Daartoe ga je jouw aandacht focussen op dat wat bijdraagt tot ontspanning. Je houdt een gezonde bedtijd aan. Een half uur voordat je gaat slapen stop je de activiteiten. Daardoor bereid jij je lichaam voor op de aankomende nacht.
Neem het stuur weer stevig in handen
Neem het stuur van jouw leven zelf weer stevig in handen. Laat je niet sturen door je smartphone. Ga gezonder met de verschillende dagdelen om. Neem de tijd om op te staan. Geniet van een gezond ontbijt. Pas op met teveel koffie. Geniet van een uitgebalanceerde lunch.
Wees je bewust in dat wat je doet en probeer daarvan te genieten. Proef aandachtig het avondeten en richt de avond ontspannend in. Uitzonderingen zijn studieavonden doch ook daarna is het belangrijk om nog even te ontspannen. Dus dan even geen tv? Maar bijvoorbeeld muziek luisteren.
Je leefstijl is ongelofelijk belangrijk voor je welzijn. Wat ik veelal zie is dat we ons er onvoldoende van zijn bewust. Dat komt omdat, wanneer we niet oppassen, we veelal leven vanuit sleur. Wandel maar eens op een avond door de plaats waar je woont. Kijk maar eens bij hoeveel gezinnen de tv aanstaat.
Die sleur is funest voor je gezondheid. Door met meer aandacht je leven in te richten. Je leefstijl te bewaken neem jij je eigen gezondheid serieus. En dat is het waard. Toch?
Meer informatie of afspraak maken?
Bel me daartoe gerust of vul het contactformulier in
Meindert Telkamp
psychosociaal therapeut