Er zijn veel vormen van traumatisering. In dit artikel wil ik proberen om wat meer achtergrondinformatie te geven over een bepaalde vorm van chronische traumatisering. Het trauma van de identiteit.
Het trauma van de identiteit, wat vroegkinderlijk is, kan al beginnen in de baarmoeder.
Vaak spelen onderstaande items daarin een rol:
- Ben ik gewenst
- Ben ik geliefd
- Word ik voldoende beschermd.
Je leven start bij de conceptie
Eigenlijk begint jouw leven bij de conceptie. Ben je verwekt vanuit een diepe liefdevolle wens? Was je een ongelukje? Of ben je verwekt onder niet bepaald mooie omstandigheden, bijvoorbeeld onder geweld, verneveling, druk. Daarnaast hoe is de stabiliteit van je moeder gedurende haar zwangerschap verlopen. En is ze zelf ooit getraumatiseerd?
De start van je leven is dus ongelofelijk belangrijk. Daarnaast het verloop in jouw ontwikkeling. Want ongewenste en ongeliefde kinderen krijgen niet de liefde van hun moeder. Dat is onmogelijk! Dat kan ze NIET.
Jouw identiteit wordt dus in hoge mate bepaald in hoe je moeder met jou is omgegaan. Het wordt ook wel de liefdetrias van de identiteit genoemd: onbeschermd, ongeliefd en ongewenst. In dit artikel gaat het met name in het ongewenst en ongeliefd zijn.
Voor een baby is dit verschrikkelijk. Het gaat voelen dat er iets aan de hand is. Immers het eerste contact met je moeder is de gevoelslaag. Prenataal gezien kan dit al inhouden dat al in de baarmoeder je dient te overleven. Met name zie ik het terug bij kinderen wiens moeder abortus heeft overwogen. Dan ontstaat er al zo’n grote stress dat het kind al moet overleven. Op latere leeftijd kampen de kinderen vaak met angst, nervositeit en een grote mate van onrust.
Die stress ontstaat ook wanneer je moeder, voordat ze zwanger werd van jou al een kind heeft verloren. Voor haar is het dan ook overleven waardoor ze vaak niet in liefde jou kan koesteren. De pijn in haar, om jou helder te kunnen spiegelen, is te groot. De trauma van de identiteit krijgt vorm.
Identiteit problemen
Kinderen die ongewenst en ongeliefd zijn kampen met hun identiteit. Ik zie dit zo ontzettend veel terug in het werken met mensen. De IK functie is vaak niet goed ontwikkelt. Veelal komt tot uitdrukking in schijnautonomie en sterke overlevingsdelen. Daarnaast is een gezonde wil vaak niet goed ontwikkelt.
Er rest het kind om te overleven (lees aanpassing). Het kan niet anders. Het ontwikkelt zich dan voornamelijk vanuit overleving en kan tot op zekere hoogte daarin goed functioneren.
Stoornissen
Vaak ontstaan er in de verloop van de ontwikkeling klachten zoals angst, somberheid, onrust, onzekerheid. In de kinder- en jeugdtijd komt dit tot uitdrukking in wat we ADHD, ADD, PDD NOS noemen. Op volwassen leeftijd ontstaan vaak psychische klachten (angst, depressief, paniek, eetstoornissen). Daarnaast lichamelijke klachten zoals cardiovasculaire aandoeningen, ontstekingen, maag- en darmklachten en kanker.
Mensen die vanuit overlevingsdelen leven kunnen briljante advocaten, artsen, docenten, hulpverleners worden. Echter de prijs die ze ervoor betalen is hoog. Immers voortdurend is er onrust in het lichaam. Op latere leeftijd, wanneer ze dit al bereiken, storten ze in. Daarnaast spelen vaak problemen als verslavingen een rol.
Uit het ouderlijk contact
Kinderen die niet in liefde zijn grootgebracht gaan zich al heel snel afwenden van de biologische ouders. Het boek ‘kinderen van het ruige land’ van Auke Hulst verwoordt ontroerend wat er dan gebeurt.
Ze gaan hun eigen leven leiden. Ze trekken zich meer en meer terug in de verbinding met hun ouder(s). Ze kunnen eigenlijk een ware hartsverbinding niet meer aan. Dat doet te veel pijn. En toch zijn ze wanhopig op zoek naar liefde. Immers je bent liefde. Ze zoeken dan vooral de verbinding met leeftijdsgenoten en met social media.
Om die honger naar liefde te stillen gaan ze zich op latere leeftijd identificeren met beroepen waarin ze aandacht krijgen. Ze worden zanger, schrijver, hulpverlener. Zo krijgt het verwonde kind in hun tenminste nog wat aandacht. Hier is dus sprake van een onvervulde kinderlijke behoefte.
Naar een gezonde identiteit
Ik behoef alleen maar naar mijn eigen leven te kijken hoe overlevingsdelen mijn identiteit hadden gekleurd. Lang heb ik mij dan ook geïdentificeerd met een aantal delen. Zeker heeft het mij geholpen om te overleven. Doch de innerlijke schreeuw om ware liefde dacht ik te vinden in een aantal identificaties. Toen deze delen werden doorzien en ik kennis maakte met de opgeslagen pijn ontstond een grote eenzaamheid. Want wie was ik eigenlijk?
Om uit jouw eigen overleving te komen is in de allereerste plaats nodig dat je het erkent. Dat je JA kunt zeggen dat dit in jou speelt. Blijf je dit ontkennen dat overleef je door totdat je de aarde verlaat. Overlevingsdelen zijn heel erg slim. Ze zullen jou vertellen dat er niets aan de hand is. Dat al dat therapie gedoe niets oplevert. Ze willen de controle behouden!
En dit kan erg ver gaan. Ik behoef maar naar de dagelijkse praktijkervaringen te kijken hoe slim deze delen denken te zijn. Daarnaast hoe ze zorgen voor verblinding.
Heling
In het helen van het trauma van de identiteit zijn een aantal zaken belangrijk. Ten eerste dat je ervaart wat er in jou op jonge leeftijd is gebeurd. Hoe daardoor een fragmentatie is ontstaan in jou en vooral waarom. Maar ook het volste besef dat het niet anders kon. Dat is werken op inzicht. Dit komt neer op het inzichtelijk maken van delen die in jou nog immer zorgen voor overleven in plaats van dat je leeft.
Als kind zit je echter vaak in een verstrikking die ervoor zorgt dat jij je niet zo ontwikkelt zoals je dat zelf graag zou willen. Een verstrikking met het systeem waar we uit voort komen; een verstrikking met een van onze ouders, waarbij wij emotioneel voor een ouder of voor het systeem gaan zorgen. Als kind raken we overbelast, dragen we een te grote verantwoordelijkheid of dragen we werkelijk de last van een van de ouders; en dat kan een leven lang duren. Het kan zelfs voorkomen dat we een ouderlijk trauma overnemen.
Bovenal blijven we loyaal aan ons systeem, aan dat waar we vandaan komen en dat geeft ons vaak een bekend maar onbevredigend gevoel. Het lijkt alsof we niet ons eigen leven leiden, maar dat van onze vader, moeder, soms zelfs broer of zus. Dat gevoel van onvrede komt ook doordat je niet je volledige potentieel kunt benutten. En soms laat de verstrikking zich zien in de vorm van een ziekte. Die ziektes, vooral auto-immuun ziektes, zijn soms symptomen van zware systemische belastingen
Inzicht
De volgende stap is geleidelijk aan kennis te maken met die delen die voortdurend onbewust om aandacht vragen. Dat is voelen waar het pijn doet. Dat voel je in het dagelijks leven niet omdat de overlevingsdelen dit voorkomen! Het zijn deze delen namelijk die het erg druk hebben. Ze hebben het druk om ervoor te zorgen dat de pijn niet wordt gevoeld. Daartoe werken ze met tal van overlevingsstrategieën.
Deze strategieën zijn zo ingesleten en zitten zo verstrikt in je dat je ze beschouwt als ‘ja, zo ben ik nu eenmaal’. Maar is dit echt zo? Deze delen zullen er dan ook alles aan doen om ervoor te zorgen dat ze in leven blijven. En ze kunnen daarin ver gaan hoor?
Met regelmaat heb ik ervaren hoe deze delen in een sessie ineens het roer probeerden over te nemen. In slechts enkele seconden proberen ze dan zo’n invloed uit te oefenen wat zelfs kan leiden tot een abrupt einde van een sessie. Iemand is er dan nog niet aan toe om de opgeslagen pijn te voelen. Hij of zij vlucht. Daarnaast komt ontkenning met regelmaat voor.
De opgeslagen pijn laat zich dus niet altijd direct ‘ontmaskeren’. De overlevingsdelen, die als een soort van poortwachter, fungeren zijn sterk. Immers ze hebben jou geholpen om te overleven.
Toen ik zelf werd geconfronteerd met mijn eigen verdriet, durfde ik dit tijdens een sessie niet te uiten. Een ander deel in mij vond dit te onveilig. Later thuis kwam het in alle hevigheid naar boven en was er geen houden meer aan.
Het vereist van een hulpverlener dan ook dat hij vanuit liefde, geduld en vooral vertrouwen werkt. Daarnaast dat hij of zij zichzelf grondig heeft doorwerkt en over de juiste kennis en ervaring beschikt om deze vorm van traumatisering te kunnen begeleiden.
Meindert Telkamp