In mijn werk kom ik met regelmaat in aanraking met vroegkinderlijk trauma. Eigenlijk is het de periode zo vanaf de conceptie tot en met het zevende – achtste levensjaar.
Prenataal trauma ontstaat vanaf de conceptie tot aan de geboorte. Dit artikel gaat over deze periode. Daarnaast over de therapeutische werkvorm die inzicht en heling biedt in deze o zo belangrijke periode.
Je lijf onthoudt alles
Kunnen we ons herinneren wat er is gebeurd toen we nog als embryo of foetus in ontwikkeling waren? Nee, zul je wellicht zeggen. Immers de fenomenologische betekenis was er nog niet. Met andere woorden de hersenen waren nog onvoldoende in staat om betekenissen te kunnen toeschrijven aan gebeurtenissen.
Echter wat al wel in een heel vroeg stadium is ontwikkeld dat is je gevoelscentrum, het lymbisch systeem. Daarnaast het reptielenbrein wat zorgt voor de aansturing van vele autonome functies, zoals je hartslag, ademen, temperatuur etc.
Daarnaast is er een ander belangrijke verbinding. Namelijk de navelstreng. Via de navelstreng ben je verbonden met je moeder.
Baby’s horen en voelen al in de baarmoeder
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat baby’s al in de baarmoeder geluiden kunnen herkennen. De stem van de moeder bijvoorbeeld.
Maar ook wordt muziek al op zeer jonge leeftijd herkent. Sterker nog het geeft rust wanneer en moeder tijdens de zwangerschap zingt. Daarnaast is na de geboorte direct de herkenning van de stem van de moeder, zo is uit onderzoek gebleken van Dr. Piontelli.
Genoemde sensaties worden opgeslagen in het zoogdierenbrein, het lichaam en in het limbisch systeem.
Spanningen tijdens de zwangerschap worden dus net als klanken opgeslagen. Echter kan er nog geen betekenis aan worden gegeven.
Jonge kinderen hebben nog toegang tot deze lichamelijke ‘baarmoederherinneringen’, zo blijkt uit onderzoek van Nevalainen, Lauruonen & Pihko (2014). Ze kunnen op jonge leeftijd verwoorden wat ze hebben ervaren.
De start van jouw leven
Vanaf het moment dat de zaadcel van jouw vader de eicel van je moeder bevrucht ontstaat jouw leven. Hoe de ontwikkeling verder verloopt dat is afhankelijk van een groot aantal factoren.
Ontwikkelingspsychologen stellen dat met name de eerste duizend dagen daarin ontzettend belangrijk zijn. Daarnaast is voor je negende levensjaar je levensscript, hoe je later in het leven komt te staan, al voor 80 % voltooid.
Kortom de eerste vroege levensfasen vormen jou als mens en bepalen voor een overgroot deel hoe je later in het leven jouw levensscript uitvoert.
Maar ook kunnen latere gezondheidsklachten worden herleid tot die belangrijke periode in je leven. Het ACE onderzoek, destijds uitgevoerd in Amerika, heeft dit onomstotelijk laten zien.
Het is ook mijn ervaring dat vele gezondheidsklachten het gevolg zijn van spanningsconflicten die in die periode zijn ontstaan. Deze in het hier en nu nog immer doorwerken. Ik kom daar later op terug. Maar laten we eens gaan kijken naar de allereerste periode in je leven: de prenatale periode.
Prenataal trauma: ongewenst, ongeliefd en onbeschermd
Stel dat je moeder op (zeer) jonge leeftijd te horen krijgt dat ze zwanger is. Dat ze zwanger is geraakt door een kortstondige ervaring. Wat zou er op zo’n moment door haar heen gaan? Nu kan ik dit niet zeker weten maar ik vermoed:
- Angst
- Paniek
- Distress
- Overwegingen tot abortus
Kortom het zal niet bepaald een leuke periode voor haar geweest kunnen zijn. Hoe ze die periode heeft ervaren dat heb jij ook ervaren. Immers je was met haar verbonden. Het gevoel van gewenst of ongewenst zijn werkt dan nog immer in je door.
Wat ik dan vaak tegenkom in het werken met mensen is dat er problemen zijn met de autonomie en identiteit. Het IK is niet stevig geworteld en vaak zijn er problemen met een gezonde wil en autonomie. Daarnaast vaak klachten zoals onrust, nervositeit, angst en paniek.
Wordt de baby in liefde ontvangen en ervaart ze geborgenheid, dan ontwikkelt het brein en lichaam van de baby zich goed. Zijn er daarentegen veel spanningen bij de moeder dan is dit van invloed op de ontwikkeling van de hersenen.
Uit onderzoek is gebleken dat met name in het brein de hippocampus wordt verkleind en dat de amygdala’s groter worden. Dit betekent dat jonge kinderen moeite hebben om hun emoties te reguleren en gezond om te kunnen gaan met stressvolle situaties. Daardoor raken ze veel sneller geïrriteerd, overprikkeld of in paniek. Op (jong) volwassen leeftijd uit zich dit in overspannen geraken of vatbaarder zijn voor de ontwikkeling van een Burn-Out. Maar ook ‘stoornissen’ zoals ADHD, ADD en PDD-NOS liggen op de loer.
Ongeliefd
Naast het gevoel van gewenst of ongewenst zijn is er nog een tweede belangrijke liefdesitem namelijk ongeliefd. Want hoe gaat je moeder met haar baby om tijdens de zwangerschap? Kan ze jou laten voelen dat je welkom bent? Of ontstaat er in haar bij iedere beweging die je maakt een ander gevoel. In hoeverre is zij dan in staat om jou een gevoel van liefde te bieden en zorg te dragen voor voldoende bescherming.
De arts Dr. Alessandra Piontelli heeft in een baanbrekend onderzoek laten zien hoe baby’s zich dan al in de baarmoeder gedragen. Ze willen niet gezien worden en slaan de armpjes voor de ogen en buigen zich geheel in de foetushouding.
Prenataal trauma dat zijn die wonden waarin ongewenst, ongeliefd en onbeschermd jou al op zeer jonge leeftijd aanzetten tot overleven. Zo vroeg al ontstaat in het prille leven fragmentatie (split).
Prenatale wonden zijn niet altijd eenvoudig te herkennen. Laat staan ze te begrijpen. Immers je brein was nog niet in staat om het te coderen (er betekenis aan te geven).
In het dagelijks leven uiten zich deze wonden in tal van psychische maar ook lichamelijke klachten. Om er maar enkele te noemen:
- Wie ben ik?
- Moeite met intimiteit of seksualiteit
- Verslaving
- Eetstoorissen
- Angststoornissen
- Burn-Out
- Somberheid
- Allergie
- Astma
- Darmklachten
- Hart en vaatziekten
- Kanker
- Ontstekingen
Het ZELF
Om jezelf te begrijpen maken we gebruik van een model. Een model waarmee ik ontzettend graag werk is de psychotherapeutische werkvorm identiteitsgerichte psycho trauma therapie. Naast dit model zijn er andere werkvormen die eveneens met een soortgelijk model werken (TA, Ego-states, gelaagde zelf).
Verwondingen (lees trauma) die willen het liefst niet meer worden gevoeld. Om daarvoor te zorgen is een ingenieus onbewust krachtenveld in je actief. Het zorgt inderdaad daarvoor. Echter betaal je daarvoor een prijs. Het zorgt voortdurend voor onrust en daarnaast op termijn de ontwikkeling van (ernstige) lichamelijke klachten.
Die onrust ontstaat omdat het dagelijks leven je continue triggert. Verwondingen zijn daarvoor ontzettend gevoelig. Triggers zijn wat de zintuigen je aanbieden (beeld, geur, smaak, geluid), maar ook bepaalde data, een mens, een herinnering of een plaats of plek.
Wanneer iets in jou is getriggerd dan is een pijndeel (wond) in jou actief geworden. Het voelt zich niet bepaald op zijn gemak. Daardoor ervaar je dat er lichamelijk een reactie plaats vindt.
Je hart gaat sneller slaan, je gaat zweten, je wordt duizelig of moe. Daarnaast ontstaan er vaak gevoelens zoals onrust, angst, irritaties etc. Kortom het gevoelscentrum en het oude reptielenbrein in jou worden geactiveerd.
Als reactie daarop kom je in de overlevingsmodus. Je wilt de pijn niet voelen. Dus ga je dat doen wat je altijd doet. Namelijk ervoor zorgen dat het inderdaad niet meer gevoeld wordt. Bekende overlevingsstrategieën daartoe zijn, vermijding, ontkenning, afsluiten, verdringen, compenseren. Dus je komt in actie.
Identiteitsgerichte psycho trauma therapie
Een methode om inzichtelijk te maken hoe het zelf is gelaagd is identiteitsgerichte psycho trauma therapie. De methode is ontwikkeld door de Duitse hoogleraar psychologie Prof.Dr. Franz Ruppert.
Het is een synthese vanuit de ontwikkelingspsychologie, systeem- en analytische therapie.
Het laat je ervaren waardoor jouw klachten ontstaan. De methode richt zich op jouw onderbewuste en maakt contact met de opgeslagen informatie in je brein, lichaam en limbisch systeem.
Tijdens dat contact maken ontstaat resonantie. Enerzijds komt dit door de spiegelneuronen. Anderzijds door een verschuiving in het elektromagnetisch veld. Kortom er vindt een gevoelssensatie en uitwisseling plaats in jouw lichaam.
Tijdens dit contact verzend je informatie waardoor een verschuiving plaats vindt in de zin van houding, gevoelens, emoties en/of woorden. Daardoor gaan delen in jou gaan zich roeren en tonen.
Met deze delen trachten we in contact te komen. Immers hun alleen kunnen weten waarom ze reageren zoals ze reageren.
In Utero
In het werken met genoemde methode komt het met regelmaat voor dat we kennis maken met delen die al in de baarmoeder (utero) zijn ontstaan. Dat wil zeggen dat zich een deel laat ervaren deel wat al in de baarmoeder onderhevig is geweest aan spanning (distress). Dat deel kan nog niet praten maar wel voelen.
In de vele sessies die ik heb mogen begeleiden heb ik dit kunnen ervaren. De onmacht van een deel om te praten. Daarnaast zo sterk geconfronteerd te worden met gevoelens dat er angst en/of paniek ontstond. Maar ook bewegingen als me zo stil mogelijk houden alsof iemand niet bestond.
Naast genoemde ervaringen waren er gevoelens als steenkoud worden of erg beginnen te trillen.
Psychische maar ook lichamelijke klachten kunnen vanuit deze periode worden geduid. Wanneer je ongewenst was, niet geliefd en onvoldoende beschermt dat heeft dit het nodige met jou als mens gedaan.
Nog immer is er dan een onbewust krachtenveld actief tussen delen waardoor spanningsvelden ontstaan. Het verklaart waarom jij je afgesneden voelt van het leven. Maar ook waarom je worstelt met jezelf. Hoe of het komt dat je iets voorneemt en het je alsmaar niet lukt. Maar ook waarom je het gevoel hebt dat je niet van jezelf kunt houden.
Het kan mede verklaren waardoor lichamelijke klachten zoals, hartklachten, ontstekingen en zelfs kanker op latere leeftijd ontstaan. Het boek mijn lichaam, mijn trauma, mijn ik, van Franz Ruppert laat in de vele gevalsbeschrijvingen dit ervaren.
Begin 2019 hebben wij in Appingedam de film In Utero vertoond. In deze film wordt duidelijk hoe belangrijk die eerste levensfase is. En hoe latere gezondheidsklachten vanuit deze periode kunnen worden verklaard.
Prenatale wonden laten hun sporen diep na.
Meindert Telkamp
Literatuurverwijzingen:
Coachen waar het pijn doet – Ien G.M. van der Pol
Das Goldene Tor zum leben – Franz Renggli
Van foetus naar Kind – Alessandra Piontelli
Mijn lichaam, mijn trauma, mijn ik – Prof. Dr. Franz Ruppert/Harald Banzhaf
Stilstaan bij trauma – Vivian Broughton
Traumasporen – Prof. Dr. Bessel van der Kolk
Vroegkinderlijk trauma – Ruppert et al.