Somberheid en angst gevoelens door transgenerationeel trauma
Henk melde zich aan met gevoelens van heftige somberheid. Af en toe waren er nare gedachten. Deze zorgden voor angst. ‘Ik snap het niet’ zei hij. We hebben alles goed voor elkaar. Ik ben voor een poos geleden vader geworden. Wij hebben geen zorgen en dan overkomt mij dit.
Later in de uitwerking van zijn klacht werd duidelijk dat de somberheid een gevolg was van transgenerationeel trauma. Deze blog gaat over transgenerationeel trauma. Over het ontstaan en de uitwerking daarvan.
De tranen van onze voorouders
Kunnen traumata in de generatie van onze voorouders zorgen voor uitwerking in ons? Ja, is daarop mijn volmondig antwoordt. Ervaringen in mij zelf doch vooral ook in de mensen die ik daarin heb mogen ondersteunen geven daarop de bevestiging.
Hoe vaak ik wel niet over de tweede wereldoorlog heb gedroomd. Beelden die voorbijkwamen. Een schreeuw midden in de nacht. Badend in het zweet wakker worden. Ongetwijfeld had dit iets te maken met de oorlog en de rol van mijn vader daarin.
Hij had mij weleens verteld over bepaalde zaken die het daglicht niet konden verdragen. Ik vermoed dat dit samenhing met het verzet. Echter heb ik er in die tijd nimmer naar gevraagd. Nu heb ik daar spijt van. Praten daarover deed hij niet. Soms wanneer ik in die tijd doorvroeg dan liet hij weleens wat los. Echter mondjesmaat.
In de periode rondom de maand mei bemerk ik sombere gevoelens. Kijk ik dan naar een documentaire of film die gerelateerd is aan de tweede wereldoorlog dan slaap ik absoluut niet goed en worden deze gevoelens versterkt.
Onlangs sprak ik daarover met een goede vriendin. Ook zij herkent zich daarin. Traumatische ervaringen uit eerder generaties werken dus nog immer in ons.
Hoe traumata doorwerken in latere generaties
Traumata in eerdere generaties werken op twee manieren in ons als mens door. Enerzijds door nature. Anderzijds door nurture.
Nature is de beïnvloeding van de genen. De epi genetica doet onderzoek daarnaar. Traumata beïnvloeden de genen. Ze zetten bepaalde schakelaars op de genen aan of uit. Dit betekent dat jij als mens genen in je hebt die gevoelig zijn voor de ontwikkeling van psychische maar ook lichamelijke klachten. Die gevoeligheid is ontstaan door je ouders en voorouders. Door hun ervaringen zijn de genen beïnvloedt.
Zo richt de orthomoleculaire therapie zich o.m. op die beïnvloeding van de genen door het veranderen van omgevingsfactoren. Bepaalde gezondheidsklachten kunnen door een orthomoleculaire aanpak worden verholpen. Binnen onze praktijk houdt Gerda zich daar onder andere mee bezig.
Slechts 5 % van ziekte is te wijten aan erfelijkheid
Zo hebben wetenschappers vastgesteld dat epigenetische mechanismen een factor zijn bij een verscheidenheid van ziekten, waaronder kanker, hart- en vaatziekten en diabetes. Zij zeggen dat maar in 5% van de gevallen de ziekte aan erfelijkheid kan worden toegeschreven
Een ander interessant onderzoek komt uit 2015. Wetenschappers van Stanford University kwamen er achter dat 75% van de variaties in het immuunsysteem van identieke tweelingen (die dus hetzelfde genoom delen) het gevolg was van invloeden uit de omgeving [link onderin]. Denk aan blootstelling aan microben, toxinen, dieet en vaccinaties. De onderzoeksleider Mark Davis zegt daarover: ‘De omgevingsfactoren overschaduwen de invloed van de meeste erfelijke factoren
DNA
Elke cel in het lichaam heeft hetzelfde DNA. Hoe kan het dan dat een levercel zich anders ontwikkelt en anders functioneert dan een hersencel? Epigenetica zorgt voor deze werkverdeling door genen aan of uit te zetten. Bepaalde basen van een gen worden toegankelijk of ontoegankelijk gemaakt voor de kopie van DNA naar RNA door moleculaire start en stop markeringen.
Zo kunnen dus door de tijd heen jouw genen door de generaties daarvoor gevoelig zijn gemaakt voor tal van klachten. Door bepaalde omgevingsfactoren te veranderen kun je dus jouw genen weer gezond maken.
Nurture is de invloed door interactie. Veelal zorgt dit voor de ontwikkeling van delen. Daarnaast de verstrikking in delen van ouders. Ik gebruik bij mensen daarvoor vaak de metafoor van een Matroesjka.
Doch laat ik dit illustreren met een voorbeeld.
Henk zijn somberheid en angst
De vader van Henk heeft zijn moeder verloren op jonge leeftijd. Hij was toen 5 jaar oud. Zijn vader kreeg daarop al vrij snel kennis met een andere vrouw. Enkele maanden daarop woonden ze samen. Een jaar daarna werd de halfbroer van Henk geboren. Een jaar later zijn halfzus.
Henk, 33, werd vader. Toen zijn zoon 4 jaar was ontwikkelden zich klachten in Henk. Hij kon niet meer genieten van zijn kleine jongen. Hij begon zich somber te voelen. Af en toe zelfs angstig. Er waren dagen bij dat hij nare gedachten kreeg over zijn zoon.
Dat zorgde voor afstand. En dat bleef niet onopgemerkt. Zijn partner gaf al tijden aan dat zijn gedrag naar hun zoon toe aan het veranderen was. Zij was dan ook degene die aanspoorde tot hulp.
In het werken met Henk bleek dat hij verstrikt zat in rouw van zijn vader. Zijn opa verloor zijn vrouw, toen de vader van Henk 4 jaar oud was. Zijn opa kon het alleen zijn niet aan. Hij kon niets met zijn rouwgevoelens en dacht dat een nieuwe partner voor hem een oplossing was.
Zo werd de vader van Henk ineens geconfronteerd met een stiefmoeder. Terwijl hij zelf enorm worstelde met het feit dat zijn moeder er niet meer was. De pijn kwam in Henk in alle hevigheid naar boven toen zijn eigen zoon de leeftijd bereikte waarop de vader van Henk zijn moeder verloor.
Gelukkig voor het gezin van Henk is er bijtijds ingegrepen. Was dit niet gebeurd dat zou zijn eigen zoon onherroepelijk ook verstrikt zijn geraakt in dit meergenerationeel trauma.
Ziek door transgenerationeel trauma
Vaak zijn psychische en lichamelijke klachten het gevolg van transgenerationeel klachten. Ik maak herhaaldelijk mee dat mensen zich aanmelden met ernstige lichamelijke klachten.
Vele medische onderzoeken zijn daar vaak aan vooraf gegaan. Behalve een te hoog cholesterolgehalte of een tekort aan een bepaalde vitamine laten die onderzoeken weinig zien. Ik vind dit niet verwonderlijk. Bij een arts of ziekenhuis is daar geen aandacht voor. Aan de ene kant begrijpelijk. Doch vaak begrijp ik het ook niet.
Wordt er geen lichamelijke oorzaak gevonden. Dan wordt het veelal afgeschreven op onbegrepen lichamelijke klachten ook wel SOLK genoemd.
Darmklachten en transgenerationeel trauma
Een nog jonge vrouw met heftige darmklachten consulteerde mij. Eraan vooraf hadden medische onderzoeken plaatsgevonden. Het resultaat was negatief. We hebben systemisch werk ingezet. Al snel liet een jong meisje zich ervaren. Dat meisje (deelpersoonlijkheid) droeg nog immer de boosheid met zich mee wat zij op een bepaalde leeftijd had ervaren. Het was die boosheid wat de darmen aanspoorde tot klachten. Die boosheid stond in relatie tot een trauma binnen de familie.
De behandeling van transgenerationeel trauma
Transgenerationeel trauma draagt de tranen van onze ouders en voorouders met zich mee. Door hun ervaringen zijn we erfelijk belast. Het is de therapeutische kunst om dit te duiden.
Dat bereik je niet met praten. Daarvoor is een lichaamsgerichte aanpak nodig. Zelf werk ik daartoe met systemisch werk.
Al vaak in een enkele sessie ontstaat het inzicht wat er aan de hand is. Daarna, afhankelijk van de aard van het trauma, is nog een traject nodig. De lengte van dit traject hangt af van enkele factoren.
- Is er gezonde wil in jezelf aanwezig
- Woon je een veilige omgeving waar jij je verhaal kunt doen en op adem mag komen
- Is er voldoende potentie en veerkracht tot regulering. Waarmee ik bedoel. Kun jij jezelf kalmeren.
- Voel jij je veilig in je eigen lichaam
- Ongezonde overlevingsstrategieën. Daarmee bedoel ik liegen, bedriegen, ontkennen en verslavingen.
- De complexiteit van de klacht(en)
Meer informatie? Bel mij daartoe gerust of stuur me een bericht.
Meindert Telkamp
Psychosociaal therapeut bij Persona te Appingedam en Winschoten