Identiteitsgerichte psychotrauma therapie richt zich op delen ook wel deelpersoonlijkheden genoemd. Het is alweer vijftien jaar geleden toen ik voor het eerst hiervan kennis nam. Een vaag begrip destijds.
Daarbij moet ik zeggen dat het toen ook niet echt bij mij leefde. Ik was meer gericht op de cognitieve gedragstherapie. Met de jaren ging het accent verschuiven. Meer en meer ontstond mijn liefde voor de lichaamsgerichte therapie. Thans werk ik hoofdzakelijk, naast EMDR therapie, met lichaamsgerichte psychotherapeutische werkvormen. De cognitieve gedragstherapie, de acceptance en commitment therapie, daarmee blijf ik enthousiast verbonden.
De laatste 5 jaar heb ik mij hoofdzakelijk gespecialiseerd in de identiteitsgerichte psychotrauma therapie. Er is een diepe liefde voor deze mooie methode ontstaan.
Iedere keer weer sta ik versteld van datgene wat zich laat ervaren. Het inzicht wat daaruit ontstaat. Maar vooral ook de resonantie die in de ander ontstaat door contact met het eigen onderbewuste.
De methode is ontwikkeld door Prof. Dr. Franz Ruppert. Hij is verbonden als hoogleraar psychologie aan een universiteit in München. Daarnaast is hij werkzaam als psychotherapeut in München. Bij uitgeverij Mens te Eeserveen zijn de Nederlandse vertalingen van zijn boeken verschenen.
Dit artikel is gewijd aan mijn liefde voor deze methode. Het biedt inzicht en laat zien hoe deze methode werkt. Daarnaast hoop ik jouw nieuwsgierigheid te kunnen prikkelen.
Wat delen zijn
Ik kan me ontzettend goed voorstellen, dat het lastig is je hiervan een voorstelling te maken. Leeft er dan nog iemand in mij? Vandaar dat ik de metafoor van een matroesjka gebruik in sessies. Dit om duidelijk te maken wat deelpersoonlijkheden eigenlijk zijn.
Delen, oftewel deelpersoonlijkheden, zijn subdelen in jouw ZELF. Ze zijn veelal ontstaan door diepgaande emotionele gebeurtenissen of perioden. Daardoor is een fragmentatie, lees split, ontstaan in jouw ZELF. De pijn die destijds aanwezig was is verdrongen. Deze ligt opgeslagen in brein en lichaam.
Die emotionele pijn die wil zich niet meer laten voelen. Omdat te voorkomen is er een ander deel ontstaan. Deze komt direct in actie wanneer het pijndeel wordt getriggerd. Dit deel noemen we het overlevingsdeel. Het heeft je als het ware helpen te overleven. In milliseconden komt dit deel in actie. Daardoor ontstaat er ander gedrag in je.
Hoe delen geactiveerd worden
Triggers dat zijn stimulaties afkomstig van zintuigen. Dat kan een geluid, beeld, gevoel, reuk, smaak of een gedachte zijn. Razendsnel worden deze in het brein beoordeeld. Wordt er een emotioneel beladen herinnering getriggerd. Dan vindt er onbewust direct actie plaats.
Ten eerste vindt een reactie plaats binnen het pijndeel. Dat is verdrongen pijnlijke informatie en ligt opgeslagen in je brein en lichaam. Vervolgens komt direct een ander deel in actie. Dat deel, het overlevingsdeel, beschermt het pijndeel. Daartoe bedient het zich van tal van overlevingsmechanismen.
Een nadere kennismaking met de delen
Zo zijn er dus in jou voortdurend delen actief. Onbewust weliswaar. Je bent je er niet van bewust. Activatie daarvan zorgt voor typisch gedrag. Maar vaak is dit gedrag voor jou al zo vertrouwd dat jij je ermee hebt geïdentificeerd. Je herkent het niet meer. Het is een deel van jou identiteit geworden.
Naast een pijn en overlevingsdeel is er nog een deel actief. Dat is je natuurlijk gezond deel. Dit deel kan helder en gezond denken. Daarnaast een helder en duidelijk onderscheid tussen jou en de ander. Het leeft voornamelijk in het nu. Dit in tegenstelling tot het pijndeel. Voorts kan het natuurlijk gezond deel een goed onderscheid maken tussen heden, verleden en toekomst.
Daarnaast heeft het een helder inzicht in wat illusie en realiteit is. Maar ook gaat het op een gezonde wijze om met intimiteit en seksualiteit.
Voortdurend ben je in beweging
Zo is er dus in jou voortdurend een dynamische beweging gaande. Je kunt voor een bepaalde tijd helemaal functioneren vanuit je natuurlijk gezond deel. Doch plotsklaps kun je zomaar ineens getriggerd raken in opgeslagen emotionele pijn. Laat ik dit eens illustreren met een voorbeeld.
Stel dat je vroeger als kind vaak bent gepest. Jaren later zit je naar een tv programma te kijken. Daarin wordt gesproken over pesten. Op een bepaald moment merk je dat er iets in jou gebeurt. Een ongemakkelijk gevoel dient zich aan. Hoe je daar dan mee omgaat dat is afhankelijk van je overlevingsstrategie. Je zou bijvoorbeeld kunnen gaan zappen. Of je moet ineens naar de wc . Wat ook kan is dat je de voorraadkast afstruint op zoek naar lekkers. Veelal zoet.
Het mag duidelijk zijn dat dan een overlevingsdeel in jou aan het werk is. Kun je echter in het natuurlijke gezond verblijven, dan kijk je rustig het programma uit. Je spreekt er tijdens of nadien rustig over met een ander.
Overleven door overlevingsstrategieën
De cognitieve psychologie noemt het gewoontepatronen. Ik noem het liever overlevingsstrategieën. Dan hebben we het over vermijden, ontkennen, verdoven, verdraaien, liegen etc.
Eenieder heeft zo haar of zijn eigen overlevingsstrategie, vanuit de ontwikkeling, ontwikkelt. Hier lees je er meer over. Deze overlevingsstrategieën zijn verbonden aan overlevingsdelen.
Op een bepaald moment dan trekken die delen het niet meer. Ze raken uitgeput. Dat is vaak het moment om aan de bel te trekken. Omdat je klachten ervaart. Wat is er toch met mij aan de hand. Om dit te duiden is het werken met delen een prachtige methode. Daardoor ontstaat inzicht en heling.
Mijn liefde voor deze methode is met de jaren gegroeid. Na 5 jaar intens hiermee te hebben gewerkt durf ik nu rustig te stellen: het is een ontroerende en zeer effectieve methode.
Laat ik dit eens illustreren met een praktijkvoorbeeld. Jacob, wiens naam fictief is, melde zich aan met een dwangstoornis. Zijn verlangen was om de oorzaak daarvan te begrijpen.
De methode identiteitsgerichte psycho(trauma) therapie
In het kort zal ik deze methode omschrijven. Ten eerste dient een verlangen te worden geformuleerd. Een intentie om iets te willen begrijpen. Wat dient er duidelijk worden. Waar wil je graag een antwoord op.
Dit verlangen, jouw intentie, wordt verwoordt in een zin. Overigens kan ook een symptoom worden verwoordt. In onderstaand voorbeeld is dit een zin. Deze zin wordt op een whiteboard geschreven.
Deze zin staat centraal tijdens de methode. Uit de zin wordt een woord of leesteken gekozen. Dit wordt opgesteld. Hetgeen betekent dat je iemand voor dit woord laat staan. Dat woord gaat contact met het onbewuste. maken. Daardoor gaat het onbewuste zenden. Die informatie wordt ontvangen door degene die tegenover je staat. Deze spiegelt terug. Daardoor ontstaat resonantie in degene die zijn of haar verlangen heeft geformuleerd.
Je kunt het vergelijken met een stemvork. Een tik op de stemvork zorgt voor resonantie. Deze trillingen verplaatsen zich. Daardoor gaat iets anders trillen.
Een voorbeeld
Jacob had als verlangen geformuleerd: ik wil mijn dwangstoornis begrijpen.
Het eerste woord werd opgesteld: dwangstoornis. Vervolgens worden beider posities ingenomen. Daarna is het gedurende enkele minuten stil om het resonantieproces op gang te laten komen.
Even later liet zich in mij, Meindert,het volgende ervaren.
Al snel voelde ik de neiging om weg te willen kruipen. Ik kroop over de vloer en ging me kleinmaken. Daarna ging ik in een hoek zitten. Helemaal ineen gebogen zat ik voor mijn gevoel als een klein jongetje in de hoek.
Wat Jacob ook probeerde. Het lukte hem niet contact te maken. Want dat deel was bang. Erg bang.
Na ca. een minuut, nam ik, Meindert, mijn eigen positie weer in. Daarna vond er een uitwisseling plaats. Ten eerste wat Jacob had ervaren. Wat of het met hem deed. Ten tweede of er herkenning was. Ten derde het delen van mijn ervaringen als representant voor dat deel in hem.
De uitwerking
Tijdens de uitwisseling begon Jacob te huilen en zei: ‘maar dat ben ik. Toen was ik ongeveer 5 jaar oud was. Ik herken me er helemaal in. Vervolgens ontvouwde zich een triest verhaal. Uit privacyoverwegingen zijn we overeengekomen dit niet te vermelden.
Direct werd de aard van het trauma duidelijk. Daardoor ook de dwang. Op zeer jonge leeftijd is Jacob geconfronteerd met een ondraaglijke pijn. Die pijn is destijds afgesplitst. Op latere leeftijd diende deze zich alsnog aan. Het vroeg, onbewust, om verwerking. De dwang was slechts een symptoom.
Het opstellen van lichamelijke klachten
Er is meer mogelijk met deze methode. Zelf heb ik mijn immuunsysteem tijdens een training opgesteld. Met regelmaat kampte ik met een ontregeling daarvan. Al snel liet zich een deel zien wat erg verdrietig was. Tijdens de training lukte het mij niet dit te verwerken. Weken later uitte zich dit thuis.
Iemand met een jarenlange blaasontsteking kwam in contact met fysiek trauma. Een jonge vrouwe met darmklachten konden worden verklaard door een destijds overheersende moeder. En zo zijn er tal van voorbeelden. De laatste ontwikkelingen zijn dat kanker in verband wordt gebracht met psychotrauma.
Hoe komt het nou dat deze methode zo goed werkt
Traumatische ervaringen liggen veelal opgeslagen in de rechterzijde van het brein. In het limbisch gedeelte. Daarnaast liggen er traumasporen in het lichaam opgeslagen.
Wanneer iemand contact maakt met een woord dan ontstaat er resonantie in de representant. Deze gaat spiegelen. In de opsteller ontstaat dan bewust herkenning door de spiegelneuronen. Daardoor ontstaat resonantie in het brein en lichaam. Daarnaast begint het elektromagnetisch veld van die persoon te veranderen.
Typische reacties die vaak ontstaan in de opsteller, tijdens de opstelling zijn temperatuurschommelingen, zichzelf knijpen, stram staan, willen vluchten, boos worden, duizeligheid, hoofdpijn, vermoeidheid, angst etc.
Na afloop van de opstelling is de opsteller vaak moe. De dagen, weken erna laat de resonantie zich nog immer voelen. Er ontstaan vaak dromen, inzichten. Maar vooral ook openen zich diepere lagen waardoor emoties en gevoelens ontstaan.
Het doel van de methode
Natuurlijk is het doel inzicht, duiding en vooral helling. Het vooral ontmaskeren van de delen. Allereerst de overlevingsdelen. Die hebben je destijds geholpen om te kunnen overleven.
Deze zijn niet meer nodig. Echter denken ze nog steeds nodig te zijn. Dat komt omdat ze nog leven in de tijd waarin de emotionele pijn zich heeft voortgedaan. Inderdaad zijn dit vaak kindsdelen. Ze leven nog in het verleden!
Maar wat echt het doel is, dat is de opgeslagen pijn te helen. En dat kan alleen wanneer de overlevingsdelen hun taak opgeven. Maar die zijn soms rigide hoor. Ik behoef alleen maar naar mijn eigen delen destijds te kijken.
Integratie dus om de opgeslagen emotionele pijn te helen in het hier en nu. Pas dan begint zich de heling te voltrekken. Het voelen van de pijn in je natuurlijk gezond deel. Dat is het belangrijkste doel van deze methode.
Daardoor ontstaat er meer en meer rust in jouw ZELF. Pas dan leef je en overleef je niet meer. En dat is een waar verschil.
Mijn liefde voor de methode
Het werken met delen is een diepe liefde geworden. Ik werk er ontzettend graag mee. Het maakt in 1 sessie al zoveel duidelijk.
Mijn lichaam is door deze methode erg gevoelig geworden. Al snel kom ik in contact met dat wat er wringt in de ander.
Die gevoeligheid is niet alleen gekomen door het veelvuldig werken met de methode. Mijn eigen zelfonderzoek. De afdalingen in de lagen van het onderbewuste hebben daartoe zeker aan bijgedragen.
Dat zijn bijzondere ervaringen geweest. In een nog volgend artikel kom ik daar zeker nog eens op terug.
Ik hoop dat ik met deze blog je interesse heb kunnen wekken. Maar je vooral ook nieuwsgierig heb kunnen maken.
Meindert Telkamp
psychosociaal therapeut